RECHTstreeks: Geheimhoudingsrecht of -plicht?

Alweer twee columns geleden beloofde ik u te informeren over aansprakelijkheden van bestuurders, maar de buitenwereld laat uw columnist niet met rust. Nu loopt Thijs H. weer in de weg.

Wat is er gebeurd? Op 7 mei jl. worden rond het middaguur twee mensen op de Brunssumerheide doodgestoken gevonden. Op diezelfde dag meld H. zich om 17.15 uur met bebloede handen en kleding bij Mondriaan in Maastricht. Hij wordt op een gesloten afdeling geplaatst maar weet te ontsnappen. Nog diezelfde avond leveren zijn ouders hem echter weer bij Mondriaan in waar de volgende dag om 9.00 uur zijn ontsnapping wordt geconstateerd. Een half uur later neemt Mondriaan contact met het Openbaar Ministerie (OM) “om te voorkomen dat er meer slachtoffers vallen”. Die avond wordt H. opgepakt en hij ontkent de drie moorden waarvan hij beschuldigd wordt.

Ondertussen blijkt, dat Mondriaan voor de bewijsvoering van het OM cruciale filmbeelden heeft maar weigert die vrij te geven, zich hierbij beroepend op het medisch beroepsgeheim. Het verschoningsrecht.

Dat is het recht om niet als getuige te verklaren of anderszins aan veroordeling mee te helpen.

Voor wie geldt het verschoningsrecht?

1. familieleden (gezinsleden) van de verdachte;
2. de verdachte zelf;
3. personen die in hun dagelijks beroep verplicht zijn tot geheimhouding. Dit zijn advocaten, artsen, geestelijke en notarissen. Omstreden is vooral het beroepsgeheim van mijn arme beroepsgroep, de advocaten en in mindere mate artsen.

Stel je verdedigt een verdachte die jegens jou als zijn advocaat een brute moord heeft bekend. Mag of moet je die wetenschap voor je houden? Allereerst verbaast het u misschien te horen, dat de meeste strafrechtadvocaten niet geïnteresseerd zijn in de schuldvraag. Of hun cliënt de brute moord begaan heeft zal hen worst wezen. Dat is iets dat het OM moet uitzoeken en aan de hand van de door het OM gepresenteerde feiten zal de advocaat de onschuld van zijn cliënt trachten te bewijzen en veel meer nog controleren of de opsporingsmethode van het OM volgens de wet zijn verricht en toegepast. Is dat namelijk niet zo, dan heeft het OM het bewijs onrechtmatig verkregen of een vormfout gemaakt en kan dat leiden tot niet-vervolging van een schuldige verdachte. Om dit werk te kunnen verrichten is de advocaat mede afhankelijk van de mededeling die hem door zijn cliënt worden gedaan. Als die cliënt er niet 100% zeker van kan zijn dat die mededeling strikt vertrouwelijk door de advocaat behandeld zullen worden zal hij die niet kunnen doen en schaadt hij zijn eigen verdediging. Zo zou hij toch indirect aan zijn eigen veroordeling meewerken en dat is in strijd met het wettelijk systeem. Vandaar het beroepsgeheim voor een advocaat. Onbevredigend? Misschien, totdat u zelf – wellicht ten onrechte – als verdachte een advocaat nodig heeft. Dan zult u ervaren dat het verschoningsrecht een pijler onder onze democratie is en een bescherming tegen willekeur van de overheid.

Hoe zit het nu bij artsen? Stel een psychiater hoort van zijn patiënt, dat hij zijn kind heeft gedood. Moet de arts dat dan melden? Nee vindt onze wetgever, dat zou de toegang tot de medische hulp juist voor kwetsbare en zieke mensen bemoeilijken en de wetgever heeft deze toegang belangrijker gevonden dan het oplossen van een misdrijf.

Terug naar Thijs H.. Met een beroep “op het belang van de waarheidsvinding” heeft de rechtbank beslist, dat Mondriaan wellicht belastende filmbeelden van H. moet vrijgeven. Ik vind dit veel te ver gaan. Naar mijn mening vallen deze filmbeelden ook onder het medisch geheimhoudingsrecht, nee, de medische geheimhoudingsplicht van Mondriaan. Deze gezondheidsinstelling is geen crimefighter zoals het Openbaar Ministerie en behoort dan ook geen enkele rol te spelen in de opsporing. Dat moet het OM doen.

Het beroepsgeheim kan naar mijn opvatting enkel worden geschonden om zeer ernstige misdrijven te voorkomen en dat moet de geheimhoudgerechtigde per geval steeds zelf beoordelen. Ga er maar aanstaan!

Zo gezien is de geheimhouding dan ook geen recht, maar een plicht.

Tot de volgende week en dan wellicht over bestuurdersaansprakelijkheid.

Wim Vondenhoff
Advocaat